امشب؛ مذاکرات برجامی ایران و اروپا در بروکسل



در شرایطی که اروپا با مهلت 60 روزه ایران برای بررسی امکان ادامه حیات توافق هسته‌ای بدون حضور امریکا روبه‌رو شده، محمدجواد ظریف در گام نخست از رایزنی‌های سازنده با پکن و مسکو خبر داده است. رایزنی‌هایی که روزهای یکشنبه و دوشنبه صورت گرفت تا ظریف امشب با وقوف از مواضع دو کشور غیر اروپایی برجام بر سر میز مذاکره با تروئیکای اروپایی در بروکسل بنشیند. اگرچه چرخش از وضعیتی که در آن ایران و همه اعضای 1+5 به این اعتقاد رسیده بودند می‌توانند با همکاری دسته جمعی همه طرف‌ها منافع مد نظر دو طرف را پیگیری کنند تا شرایطی که در روزهای گذشته با خروج امریکا از این توافق رقم خورده، چندان آسان به نظر نمی‌آید اما به نظر می‌رسد کشورهای اروپایی با آماده کردن بسته پیشنهادی تازه‌ای برای ایران، می‌خواهند سررشته مدیریت برجام را در دست گیرند. چنان که ترزا می، ‌یکشنبه شب در گفت‌وگوی تلفنی با روحانی از این بسته پیشنهادی خبرداده و آمادگی اروپا برای گفت‌وگو درباره این پیشنهادات را به ایران اعلام کرده است.
در چنین شرایطی ظریف روز گذشته در دومین مقصد سفر برجامی خود پس از دیدار همتایان چینی‌اش که آنها را از نزدیک‌ترین دوستان ایران می‌خواند، راهی مسکو شد و با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه دیدار کرد. ظریف در این دیدار با بیان اینکه مخالفت با مقررات بین‌المللی برای امریکا تبدیل به عادت شده، هدف مذاکرات برجامی را گرفتن تضمین و اطمینان از حفظ منافع مردم ایران در این توافق برشمرد. او با اشاره به گفت‌وگوهای سازنده‌اش با مقام‌های چینی و تقدیر از موضع صریح روسیه درباره برجام، حمایت روسیه، چین و کشورهای اروپایی طرف برجام را دلیل فرصت دادن ایران به دیپلماسی دانست.


وزیر امور خارجه ایران در ادامه با بیان اینکه بعد از حضور در مسکو برای دیدار با وزرای خارجه سه کشور اروپایی به بروکسل می‌رود، موضع برجامی روسیه را امیدبخش خواند و تأکید کرد: «هدف نهایی ما از این مذاکرات اطمینان و گرفتن تضمین از این است که منافع مردم ایران که در برجام تضمین شده، حفظ شود.» وزیر خارجه روسیه هم با تأکید بر لزوم تعهد همه طرف‌های برجام به تعهدات خود، لزوم پیدا کردن ساز و کارهای لازم برای تداوم برجام و تضمین منافع ایران و دیگر طرف‌ها را یادآور شد. وزیر خارجه ایران همزمان با حضورش در مسکو در پیامی توئیتری درباره دیدارهای اخیر خود در چین و روسیه و رایزنی‌هایش درباره برجام گفت که «بزودی مشخص خواهد شد که چطور گروه 1+4 می‌تواند منافع ایران در برجام را تضمین و این دستاورد بی نظیر دیپلماسی را حفظ کنند.» در حالی که وزرای خارجه ایران و روسیه در مسکو در حال رایزنی درباره برجام و موضوعات دوجانبه و منطقه‌ای بودند، ولادیمیر پوتین، رئیس‌ جمهوری روسیه در شهر «سوچی»، میزبان یوکیو آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود. به گزارش خبرگزاری اینترفکس، پوتین در این دیدار بر تمایل مسکو برای متعهد ماندن و پایبندی به برجام تأکید کرد.
نامه ظریف به آنتونیو گوترش
وزیر امور خارجه ایران سوای دیدارهای مستقیم با مسئولان بلندپایه کشورهای 5 کشور طرف برجام با نگارش نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل، رسماً به تخلفات امریکا و عهدشکنی این کشور از تعهدات چندجانبه بین‌المللی‌اش اعتراض کرد. ظریف در بخشی از این نامه ضمن مرور نامه‌های پیشین اعتراضی به مانع تراشی دولت امریکا در مسیر بهره‌برداری ایران از مزایای برجام خطاب به آنتونیو گوترش نوشت: «اقدام غیرقانونی امریکا در خروج غیرموجه از برجام، این دولت را برای فاحش‌ترین نقض تعهداتش ذیل این توافق، مسئول می‌سازد. ایالات متحده قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که این کشور خود از جمله بانیان آن بود و با اتفاق آرا در شورا تصویب شد را نیز وقیحانه نقض نموده است. بنابراین، ایالات متحده باید در برابر عواقب عمل زیانبار و خطرناکش که در چالش آشکار با منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل است مسئول شناخته شود.» ظریف با اشاره به پایبندی کامل ایران به اجرای تعهداتش در برجام تأکید کرد: «برخی از مهم‌ترین منافع اقتصادی ایران از برجام ناشی از تعهدات رفع تحریمی ایالات متحده است. چنانچه برجام بخواهد به حیات خود ادامه دهد، مابقی اعضای برجام و جامعه بین‌المللی باید کاملاً اطمینان دهند که منافع ایران بدون هیچ شرطی از طریق اقدامات مناسب ملی، منطقه‌ای و جهانی جبران می‌گردد.»
مذاکرات موازی با کمیسیون مشترک
ملاقات‌های دیپلماتیک وزیر امور خارجه ایران در حالی با هدف حفظ توافق هسته‌ای به جریان افتاده است که ظریف این دیدارها را موازی مذاکراتی می‌داند که می‌توانست از مجرای کمیسیون مشترک ایران و 1+5 پیگیری شود. او در توضیح فرآیند مذاکره ایران و اروپا در بروکسل گفت: «مذاکراتی که در بروکسل جریان می‌یابد جدای از برجام نیست اما در قالب کمیسیون مشترک هم نیست چرا که اگر این مذاکرات قرار بود در چارچوب کمیسیون مشترک برگزار شود باید هر پنج عضو توافق بدون حضور امریکا در آن حاضر می‌شدند. ما به طور جداگانه با اتحادیه اروپا و وزرای خارجه سه کشور و قبل از آن با وزیران خارجه چین و روسیه به طور جداگانه مذاکره کردیم و ممکن است در آینده در صورت نیاز مذاکراتی در سطح وزیران خارجه پنج کشور (انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) تشکیل شود اما فعلاً یک مسیر موازی یعنی مذاکرات سیاسی و مسیر کمیسیون برجام را پی می‌گیریم.» ظریف در حالی امروز [سه‌شنبه] در بروکسل به دیدار همتایان اروپایی‌اش می‌رود که سید عباس عراقچی، معاون سیاسی او پیش از این با حضور در بروکسل نشست‌های کارشناسی با هلگا اشمید، معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا را آغاز کرده است. نشست‌هایی که با حضور هیأت‌های اقتصادی ایران تا پیش از جلسه وزرای خارجه ایران و تروئیکای اروپایی ادامه خواهد یافت.